Beschrijvingen van vrede en onvrede en waarom ze niet kloppend zijn

Hieronder enkele voorbeelden van beschrijvingen, die heden ten dage op het internet rondgaan. Ik geef bij elke beschrijving een reactie waarom deze beschrijvingen niet juist zijn.

Wat veroorzaakt gebrek aan vrede?

“Het kan moeilijk zijn om je vredig te voelen als je moeilijke omstandigheden doormaakt, zoals het verlies van je baan of het verlies van je huis na een natuurramp. Stress of angst: je kunt ook moeite hebben om innerlijke rust te vinden als iets je stress bezorgt of je van streek maakt.”

In deze beschrijving wordt de oorzaak van onvrede buiten jezelf gelegd. Daardoor ontstaat de neiging om de buitenwereld te willen veranderen. De genoemde omstandigheden zijn wellicht een aanleiding, maar niet de oorzaak van onvrede. De werkelijke onvrede ontstaat doordat het beleefde feit (bijvoorbeeld het verlies van je baan) nog niet is geaccepteerd of omarmd. Deze tekst draagt bij aan het idee dat vrede bereikt zal worden door de situatie buiten onszelf te gaan veranderen, in plaats van dat vrede bereikt zal worden door een innerlijke beweging. Zo blijft onvrede bestaan, en wordt vrede onbereikbaar.

Hoe bereik je vrede?

“Door te geloven in positieve uitkomsten. Zo helpen we onszelf om die ook te ervaren. Innerlijke vrede is altijd binnen handbereik. Het vraagt om bewust te kiezen voor aanwezigheid en om vertrouwen in onze diepste wijsheid.”

Hier wordt vrede gelijkgesteld aan positief denken en het vermijden van negativiteit. Wat als negatief wordt ervaren, wordt buiten beschouwing gelaten of bewust vermeden. Maar als je iets niet onder ogen ziet, kun je het ook niet omarmen. Dan is vrede in jezelf onmogelijk.

‘Bewust kiezen voor aanwezigheid’ betekent op zichzelf nog niet dat je werkelijk alles durft te voelen wat zich aandient. Het ‘vertrouwen op onze diepste wijsheid’ wordt genoemd als voorwaarde voor vrede, maar zegt niets over de concrete handeling van vrede sluiten met wat is. Vrede is geen passief vertrouwen, maar een actieve, bewuste keuze: het is doen.

Wat betekent “ik heb vrede”?

“Als je in vrede bent met jezelf of met de wereld, voel je je kalm en tevreden, en heb je geen emotionele conflicten met jezelf of met anderen. Toen ik eenmaal wist dat ik vergeven was, kon ik eindelijk in vrede met mezelf zijn.”

Deze omschrijving benoemt de effecten van vrede – rust, tevredenheid, afwezigheid van conflict – maar zegt niets over wat het werkelijk betekent om vrede te hebben. Het gaat niet om het resultaat, maar om het proces: het leren omarmen van wat er is, inclusief de moeilijke of schurende delen van jezelf.

De zin over vergeving suggereert een macht buiten jezelf die vrede mogelijk maakt. Maar als vrede afhankelijk wordt van de vergeving van een ander, is het geen innerlijke vrede, maar een schijnbare rust gebaseerd op externe bevestiging. Werkelijke vrede vraagt dat je ook je zogenaamde ‘negatieve’ kanten in jezelf leert zien en accepteren – zonder dat iemand anders je daarvan hoeft vrij te spreken.

Wat verstoort innerlijke vrede?

“Zelfinstandhoudende concepten die je innerlijke rust kunnen verstoren, komen vaak voort uit terugkerende negatieve denkpatronen, overtuigingen of gedragingen. Zoals perfectionisme: streef naar geweldig, niet naar perfectie – want perfectie bestaat niet.”

Deze tekst benoemt bepaalde patronen als verstorend. Maar het is niet het bestaan van deze gedachten dat ons in de weg zit – het is het idee dat ze verkeerd of negatief zijn en gezien worden als de oorzaak van onvrede. Het afwijzen van deze patronen leidt juist tot innerlijke strijd. In plaats daarvan kunnen we leren ze te omarmen als deel van wie we zijn.

De uitspraak over perfectionisme – dat we niet naar perfectie moeten streven – is goedbedoeld, maar blijft een advies over streven. Als we ergens naar streven dan is de huidige situatie vaak niet goed genoeg. Denken dat je niet goed genoeg is is vaak een effect van innerlijke onvrede. Wel of niet streven het leidt niet tot vrede. Het her laten zijn, ook het perfectionisme is het moment om het te gaan omarmen.

Wat verhindert vrede?

“Telkens wanneer we iemand als ‘de vijand’ zien, verhinderen we vrede. Telkens wanneer we robotachtig denken, verhinderen we vrede. Telkens wanneer we etnocentrisch denken en ons eigen denken niet ter discussie stellen, verhinderen we vrede. Traditionele manieren om vrede te bewerkstelligen, creëren alleen maar meer conflict.”

Deze uitspraken benoemen terecht hoe vrede uitblijft, maar blijven steken bij het gedrag en de uiterlijke effecten. Ze missen de diepere laag: waarom zien we een ander als vijand? Waarom denken we in wij-zij? Waarom herhalen we patronen?

Als we iemand als vijand zien, wijst dat vaak op een deel van onszelf dat we nog niet willen of kunnen erkennen. De vijand spiegelt ons iets dat we (nog) niet kunnen omarmen. Dáár ligt de werkelijke blokkade voor vrede. Pas wanneer we leren die delen onder ogen te zien, ontstaat de mogelijkheid tot innerlijke én uiterlijke vrede.

Tot slot

Vrede is geen gevolg van een fijne situatie, positief denken of de afwezigheid van conflict. Vrede is een innerlijke, actieve keuze om alles wat er is – ook het moeilijke, het pijnlijke en het schurende – in jezelf te leren dragen. Pas als niets meer uitgesloten hoeft te worden, wordt vrede mogelijk. Alles wordt zo van waarde. Dan zal er op de weegschaal van ons menszijn zowel waarde gegeven worden aan het positieve en waarde gegeven worden aan het tegenovergestelde. Dan is de weegschaal in balans.