Rust in vrede

Als iemand overlijdt, wordt er vaak gezegd: “Rust in vrede.”
Deze uitspraak komt van het Latijnse Requiescat in pace, wat letterlijk betekent:

Moge hij of zij rusten in vrede.

In de vroege christelijke kerk werd deze zin gebruikt als gebed voor de overledene. Het was een wens dat de ziel in vrede mocht rusten bij God, verlost van het aardse lijden, de strijd en de zonde. Het drukt het verlangen uit naar een vredige, eeuwige rust.

Hoe je ook denkt over het begrip ‘God’, voor veel mensen is rust in vrede een zachte, troostende wens. Een manier om te zeggen:

“Eindelijk is de worsteling voorbij. Moge je nu vrede vinden.”

Zelfs voor mensen die niet religieus zijn, blijft dit een betekenisvolle uitspraak. Want veel mensen ervaren in hun leven strijd, ziekte, verlies, twijfel of een eindeloos zoeken naar zin. Wanneer iemand sterft, stopt die worsteling. De strijd tegen een ziekte komt ten einde, de zoektocht naar betekenis valt stil. Het lijkt alsof de dood vrede brengt.

Maar is dat werkelijk zo? Brengt de dood vrede? Of is het slechts een einde aan de strijd?

De wens naar vrede

De uitdrukking rust in vrede is vooral dat: een wens. Of iemand werkelijk in vrede rust, weet niemand. Het zegt vaak meer over degene die het uitspreekt dan over de overledene. Het toont een diep menselijk verlangen:

“Ik wens jou (en eigenlijk ook mijzelf) vrede toe.”

Hier past de uitdrukking: wat je zegt, ben jezelf.
In een wereld waarin we vaak geluk, liefde en rust buiten onszelf zoeken — in andere mensen, in omstandigheden, in succes — duwen we de werkelijke vrede steeds verder van ons vandaan. Alsof vrede iets is dat we pas vinden na ons overlijden.

Als we zeggen rust in vrede, zeggen we misschien wel: ik hoop ooit ook die rust te vinden.

Zolang we de macht om vrede te ervaren niet volledig in eigen handen nemen, blijft vrede een verre droom. Iets voor later. Iets voor na het leven.

Vrede is niet de afwezigheid van strijd

Als we het einde van strijd en worsteling als een doel op zich zien, dan is de dood inderdaad effectief. Maar tijdens het leven betekent dit dat we proberen moeilijke ervaringen te vermijden.
Strijd en worsteling zijn geen problemen, maar signalen:

Hier is iets dat nog niet volledig is omarmd.

Let op: dat betekent niet dat je het fijn moet vinden. Pijn, verlies, wanhoop of verdriet zijn niet prettig. Maar het wegduwen ervan maakt dat er geen balans kan ontstaan, laat staan vrede.

Zolang we blijven strijden tegen wat er is — of dat nu een gevoel, een ziekte, een situatie of een relatie is — houden we delen van het leven buiten onszelf. En zo kan het gebeuren dat mensen tot aan hun dood blijven worstelen. De dood lijkt dan het contrast met al dat vechten, een welkome verandering: Eindelijk de strijd voorbij.

Maar is dat dan vrede?

Rust in vrede, tijdens het leven

Wat als we rust in vrede niet alleen uitspreken bij een graf, maar ook als dagelijkse intentie?
Wat als die woorden een uitnodiging worden om rust te vinden in het leven zelf — te midden van alles wat zich aandient?

Stap voor stap. In je eigen tempo.
Elke situatie aankijken, toelaten, en omarmen als deel van het leven. Wat het ook is. Zelfs met de pijn, het verlies, de machteloosheid. Zelfs met de dood.

Zonder dood geen leven.
Dat is geen troost, maar een waarheid die we soms pas langzaam kunnen toelaten.
Het vraagt moed. Moed die zich zal aandienen zodra jij beluit om iets aan te kijken. Veel mensen w achten eerst op de moed en blijven zo in de wachtstand staan. Moed is er al en zal vrijkomen als jij besluit in de spiegel van het leven te gaan kijken.

Soms pas achteraf kunnen mensen zeggen: “Dat wat ik toen doormaakte, heeft me gevormd, verrijkt, wijzer gemaakt.” Maar op het moment zelf overheerst vaak de pijn. En dat is oké.

Hoe dan ook zijn we bezig met de wens van rust en vrede. Niet als eindbestemming, maar als houding. Als bereidheid om het leven — en alles wat daarin gebeurt — werkelijk aan te kijken.

Leven in vrede

Als je leert alles wat zich aandient te omarmen tijdens het leven, dan zul je de rust die daarmee gepaard gaat herkennen als vrede.
Dan krijgt rust in vrede een betekenis bij leven. Het zou dan op een geboortekaartje kunnen staan.